معرفی روغن هیدرولیک
روغن هیدرولیک به طور معمول به خودروهایی با سیستم فرمان هیدرولیکی این امکان را می‌دهد تا چرخاندن فرمان خودرو به راحتی صورت بگیرد.
روغن هیدرولیک چیست؟
همانطور که گفته شد روغن هیدرولیک یا سیال هیدرولیک به مایعی می‌گویند که انتقال قدرت را در ماشین‌آلات هیدرولیکی به عهده دارد. از جمله تجهیزاتی که در آنها از روغن هیدرولیک بهره می‌برند می‌توان به بیل‌های مکانیکی، ترمزهای هیدرولیکی، سیستم فرمان و همچنین سیستم انتقال قدرت خودرو اشاره کرد.
سیستم‌های هیدرولیکی که در بالا به آنها اشاره شد، زمانی بهترین کارایی را خواهند داشت که تراکم‌پذیری روغن هیدرولیک در آنها برابر با صفر باشد. سیستم‌های هیدرولیکی به هنگام کار، گرمای بسیار زیادی تولید میکنند که این گرمای تولیدی در برخی موارد به دلیل کارکرد موتورها و پمپ‌ها اتفاق می‌افتد. اگر این گرمای تولیدی به شکل مناسبی از این قطعات خارج نشود، در طول زمان سبب خرابی کاسه‌نمدها و قطعات داخلی یک سیستم هیدرولیکی خواهند شد.
به همین دلیل، زمانی که روغن به طور مجدد به مخزن خود بازمی‌گردد، از میان مسیری عبور می‌کند تا دمای آن کاهش پیدا کند. به عکس، سیال هیدرولیک می‌تواند در زمان «شروع مجدد سرد» (Cold Start)، گرمای لازم را برای سیستم به همراه داشته باشد.
نحوه عملکرد سیستم فرمان هیدرولیک خودرو
در تصویر زیر می‌توانید شکل کلی سیستم فرمان هیدرولیک خودرو را مشاهده کنید. در این سیستم، نیروی هیدرولیکی برای افزایش قدرت به سیستم وارد می‌شود و در نهایت، چرخاندن فرمان را ساده می‌کند. این نیروی هیدرولیکی به کمک اجزای تصویر زیر تامین می‌شوند. در نهایت، از یک مکانیسم کوپلینگ برای کوپل کردن سیستم هیدرولیک با دنده‌های سیستم فرمان استفاده می‌شود.
آیا تمامی روغن های هیدرولیک یکسان هستند؟
تصور اشتباهی که وجود دارد این است که تمامی روغن‌های هیدرولیک فرمان یکسان هستند و در بسیاری از موارد، فروشندگان، یک نوع روغن را برای تمامی خودروها توصیه میکنند. برخی خودروها از روغن‌های مخصوص گیربکس اتوماتیک (Automatic Transmission Fluid | ATF) همچون «مرکان» (MERCON) و «دکسران» (DEXRON) استفاده میکنند. برخی از خودروهای دیگر نیز از نوع خاصی روغن پایه سنتزی بهره می‌گیرند. روغن‌های سنتزی این ویژگی را دارند تا در دمای پایین، عملکرد مناسبی داشته باشند.
علت روغن ریزی فرمان هیدرولیک چیست؟
با توجه به این‌که فرمان هیدرولیک خودرو از سیستم پرفشار برای تامین قدرت هیدرولیکی بهره می‌برد، خرابی هریک از آب‌بندها اعم از اورینگ‌های داخلی یا کاسه‌نمدها می‌تواند سبب روغن‌ریزی شود. استفاده از روغن‌های نامناسب، رانندگی در محیط‌های آلوده و عدم تعویض به موقع روغن‌هیدرولیک، سبب خوردگی این قطعات الاستومری و پلیمری و در نهایت، روغن‌ریزی خواهد شد.
آیا نیازی به تعویض روغن هیدرولیک وجود دارد؟
روغن‌هیدرولیک سبب چرخش راحت‌تر فرمان خودرو می‌شود اما وظایف دیگری را نیز بر عهده دارد که از جمله آنها باید به خواص روانکاری و ضد خوردگی آن اشاره کرد. با گذشت زمان، به مرور این خواص کاهش پیدا میکنند و همچنین، رسوبات و آلودگی‌ها نیز به مرور در بخش‌های اصلی مانند پینیون و کاسه‌نمد آن جمع می‌شوند.
بنابراین، باید در دوره‌های زمانی مشخصی، این روغن را تعویض کرد. اما سوال اصلی این‌جاست که چه موقع باید روغن‌هیدرولیک را تعویض کرد. جواب این سوال در دفترچه راهنمای خودرو وجود دارد. البته در بسیاری از دفترچه‌های راهنمای خودرو اشاره‌ای به این موضوع نشده است.
به همین دلیل زمانی به عنوان یک قانون سرانگشتی، زمانی که رنگ روغن‌هیدرولیک تیره یا مشکی بود یا هر ۸۰ هزار کیلومتر، باید این روغن را تعویض کرد. علاوه بر این، اگر صداهایی از پمپ هیدرولیک شنیده می‌شد باید نسبت به تعویض روغن و هواگیری مدار اقدام کرد.
چه روغن هایی جایگزین روغن‌هیدرولیک هستند؟
در حالت کلی هیچ روغنی را نمی‌توان به عنوان جایگزین روغن‌هیدرولیک مورد استفاده قرار داد چراکه هر یک از روغن‌ها مواد افزودنی و ضدخوردگی مخصوص به خود را دارند و استفاده هریک به جای دیگری می‌تواند سبب از بین رفتن قطعات و کاسه‌نمدها در سیستم هیدرولیک خودرو شود. البته برخی از شرکت‌های خودروسازی از روغن گیربکس‌های اتوماتیک (ATF) به عنوان روغن‌هیدرولیک نیز استفاده میکنند.
از کجا بفهمیم که باید روغن هیدرولیک را عوض کنیم؟
اگر به هنگام چرخاندن فرمان، صدای زوزه شنیده شد به معنای کاهش سطح روغن هیدرولیک است. در حقیقت، صدای زوزه و روغن کثیف هر دو بیانگر این هستند که روغن باید در اولین زمان تعویض شود. اگر سطح روغن پایین باشد به این معنی است که در جایی از سیستم، نشتی روغن وجود دارد.
کلام آخر
وظیفه اساسی یک روغن موتور خوب، روانکاری و کاهش سایش است. امروزه برای ساخت بهترین روغن موتورها از افزودنی‌ها استفاده می‌شود. یکی از بهترین روغن موتورهای خاورمیانه محصولات برتر و شناخته شده گروه صنعتی فیرون می‌باشد.